TCK DAVANIN VE CEZANIN DÜŞÜRÜLMESİ

1.      Sanığıın ve Hükümlünün Ölümü

2.      Af

3.      Zamanaşımı

4.      Şikayetten Vazgeçme

5.      Uzlaşma

6.      Ön Ödeme

DAVANIN VE CEZANIN ZAMANAŞIMI NEDENİYLE DÜŞÜRÜLMESİ :

DAVA ZAMANAŞIMI

Dava Zamanaşımı, İşlenen bir suçtan dolayı yasada öngörülen süreler içersinde dava açılmaması veya davanın sona erdirilmemesi nedeniyle devletin dava açma ve açılmış davayı devam ettirme hakkının sona ermesidir.

Dava zamanaşımı sürelerini TCK m.66 göstermektedir.

TCK.m.66, Kanunda aksi belirtilmedikçe, kamu davası ;

-          Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,

-          Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,

-          Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,

-          Beş yıldan fazla ve yirmş yıldan az hapis cezası gerektiren suçlarda onbeş yıl,

-          Beş yldan fazla olmamak üzere hapis cezası veya adli para cezası gerektiren suçlarda sekiz yıl,

Geçmekle zamanaşımına uğrar.

         

             m.66/2, Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olupta onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında bu sürelerin yarısı, onbeş yaşını doldurmuş olupta onsekiz yaşını doldurmamış olanlarda ise, 2/3’ ü geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

            Bu süreler belirlenirken suçun yukarı haddi göz önünde bulundurulur. Suçun daha ağır ceza gerektiren nitelikli halleri varsa bunlar dikkate alınır. Seçimlik ceza gerektirenlerde verilen hapis cezası dikkate alınır.

            m.66/6, Zamanşımı;

            - Tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden,

            - Teşebbüs durumunda kalan suçlarda son hareketin yapıldığı günden,

            - Kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği günden,

            - Zincirleme suçlarda son suçun işlendiği günden,

            - Çocuklara karşı üstsoy veya bunlar üzerinde hükğm ve nüfuzu olan kimseler tarafından işlenen suçlarda çocuğun onsekiz yaşını bitirdiği günden

İtibaren işlemeye başlar.

            m.66/7, Dava zamanaşımı Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler kısmındaki ağırlaştırılmış müebbet veya 10 yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçların yurtdışında işlenmesi halinde zamanaşımı uygulanmaz.

            Dava zamanaşımı süreleri, gün(yirmidört saat), ay(otuz gün) ve yıl(resmi takvim) hesabıyla belirlenir.

            Dava Zamanaşımı Sürelerinin Durması veya Kesilmesi, İşlemiş sürelerin saklı tutularak, yasal neden ortadan kalkıncaya kadar işletilmemesi zamanaşımının durmasıdır. Dava zamanaşımı  durunca zamanaşımı süresinin o ana kadar geçen kısmı silinmez.Fakat durma sebebi ortadan kalkıncaya kadar da ilerlemez. Kesilme nedeninin gerçekleştiği ana kadar işlemiş zamanaşımı süreleri silinerek, yeni baştan işlemeye başlatılması da dava zamanaşımının kesilmesidir.

            Dava Zamanaşımını Durduran Nedenler;

-          Soruşturma ve Kovuşturma yapılmasının İzne bağlı olması durumunda,

-          Soruşturma ve Kovuşturma yapılmasının Karar alınmasına bağlı olması durumunda

-          Soruşturma ve Kovuşturma yapılmasının Başka bir merciide çözülmesi gereken bir sorunun sonucuna bağlı olması durumunda,

-          Yasa gereğince suç faili hakkında Kaçak olduğu hususunda karar verilmiş olması durumunda

Zamanaşımı süreleri işlemeye devam etmez, suç faili hakkında verilen yukarıdaki nedenleri içeren kararın kaldırılmasına kadar durur. Ayrıca 2006 yılında yapılan 5560 sayılı yasayla yapılan değişiklik ile, Şüpheli, Mağdur veya Suçtan zarar görenden birine ilk uzlaşma teklifinde bulunulduğu tarihten itibaren uzlaşma girişiminin sonuçsuz kaldığı ve en geç uzlaştırmacının raporunu düzenleyerek C.Savcısına verdiği tarihe kadar dava zamanaşımı işlemez.(DURUR)

            Dava Zamanaşımını Kesen Nedenler;

-          Şüpheli veya Sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya yargıç huzurunda sorguya çekilmesi ”kolluk huzurunda verilen ifade dava zamanaşımını kesmez.”

-          Şüpheli veya Sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi

-          Suçla ilgili olarak iddianame düzenlenmesi

-          Sanıkların bir kısmı hakkında da olsa, mahkumiyet kararı verilmesi

Hallerinde zamanaşımı süreleri kesilir. Zamanaşımı süreleri kesildiğinde zamananaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Dava zamanaşımını kesen birden fazla nedenin olması halinde zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiği tarihten itibaren, yeniden işlemeye başlar.

            Dava zamanaşımının kesilmesi durumunda, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak yasada belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzar. Örn: 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır. Bu durumda kesme nedenlerinin varlığı halinde zamanaşımı süresi en fazla oniki yıl olacaktır.

            Dava zamanaşımı re’sen uygulanır.

CEZA ZAMANAŞIMI

Ceza Zamanaşımı, kesinleşmiş bir cezanın, hüküm tarihinden itibaren yasada öngörülen süre içinde infaz edilememesi nedeniyle devletin cezayı infaz yetkisinin ortadan kalkmasıdır.

            Ceza zamanaşımı, TCK m.68’de düzenlenmiştir.

TCK.m.68, ceza zamanaşımı süreleri en az on, en fazla kırk yıl olarak düzenlenmiştir.

-          Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında kırk yıl,

-          Müebbet hapis cezalarında otuz yıl,

-          Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında yirmidört yıl,

-          Beş yıldan fazla hapis cezalarında yirmi yıl,

-          Beş yıla kadar hapis ve adli para cezalarında on yıl,

Geçmesiyle cezalar zamanaşımına uğrar. Ancak ceza zamanaşımı fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olupta onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında bu sürelerin yarısı, onbeş yaşını doldurmuş olupta onsekiz yaşını doldurmamış olanlarda ise, 2/3’ ü geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

Ceza zamanaşımı Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler kısmındaki ağırlaştırılmış müebbet veya 10 yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçların yurtdışında işlenmesi halinde zamanaşımı uygulanmaz.

            Ceza zamanaşımı süreleri, gün(yirmidört saat), ay(otuz gün) ve yıl(resmi takvim) hesabıyla belirlenir. Hükümde değişik türden cezalara hükmedilmişse, ceza zamanaşımı en ağır cezaya göre belirlenecektir.

            Ceza zamanaşımı, hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir suretle kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar ve kalan ceza miktarı esas alınarak süre hesaplanır.

            Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunluklarının süresi, ceza zamanaşımı doluncaya kadar devam eder.

            Ceza zamanaşımına uğrayan cezanın ortadan kalkacağını kabul etmemekte, yalnızca yerine getirilmeyaceğini öngörmektedir.

            Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Durması veya Kesilmesi, TCK.’da ceza zamanaşımını durduran  bir neden öngörülmese de Ay.m.83  gereğince, “TBMM üyesi hakkında, seçiminden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır;üyelik süresince zamanaşımı işlemez.” öğretide bazı yazarların bu düzenlemenin ceza zamanaşımının durması olarak kabul etmektedir. Hükmün kesinleşmesinden sonra işleyen zamanaşımı süresinin silinerek yeni baştan işlemesi ceza zamanaşımının kesilmesidir.

            Ceza Zamanaşımını Kesen Nedenler;

-                     Mahkumiyet hükmünün infazı için yetkili mercii tarafından hükümlüye yasaya göre Tebligat Yapılması

-                     Mahkumiyet hükmünün infazı için Hükümlünün Yakalanması

-                     Bir suçtan dolayı mahkum olunduktan sonra, üst sınırı iki yıldan fazla hapis cezası gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlenmesi

Ceza zamanaşımı re’sen uygulanır ve bundan şüpheli, sanık ve hükümlü vazgeçemezler.

                                                                                             

                                                                                                          Stj.Av.Mustafa TAHAN