KAMBİYO SENETLERİNDEN BONONUN DÜZENLENMESİ VE UYGULAMADA KARŞILAŞILAN HATALAR

1.      BONO VEYA EMRE YAZILI SENET TANIMI VE UNSURLARI

2.      BONOYU DÜZENLEYENİN SORUMLULUĞU

3.      KAMBİYO SENETLERİNDEN BONONUN TANZİMİNDE YAPILAN HATALAR

4.      HATALARI ÖNLEMEK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

         BONO VEYA EMRE YAZILI SENET TANIMI VE UNSURLARI : Bono, borçlusu tarafından imzalanarak alacaklıya verilen ve belli bir paranın, belli bir süre sonra ödeneceğini taahhüt eden ticari belgeye bono adı verilir. Bono soyut bir borç ikrarıdır. Vadeli işlemlerde kullanılan bir senettir. Bono vadesi geldiğinde ALACAKLI, MUHATABA başvurarak tutarı tahsil eder  veya ALACAKLI ödeme zamanını beklemeden bir BANKAYA gider ve senedi iskonto ettirerek bedeli tahsil eder.(Vadesi geldiğinde de borçlu borcunu bankaya öder.)

Bononun Şekil Unsurları :

1.    Senet metninde Bono veya Emre muharrer senet kelimesini veya senet yabancı bir dille yazılmışsa o dilde bono karşılığı olan kelime,

2.    Kayıtsız şartsız muayyen bir bedeli ödeme vaadini,

3.    Vadeyi,

4.    Ödeme yerini,

5.    Kime veya kimin emrine ödenecekse onun adı soyadını,

6.    Senedin tanzim edildiği (Düzenlendiği)  tarih ve yer,

7.    Senedi tanzim edenin imzası

Bono şeklen bu sayılan unsurların hepsini eksiksiz içermesi gerekirken bazı unsurlar zorunlu unsur niteliğinde değildir. Yani bazı unsurların bonoda eksik olması bonoyu sakatlamaz.

Zorunlu Olmayan Şekil Unsurları :

1.      Vade ; Vade esaslı şekil şartlarından değildir. Vade şekli gösterilmesede bono görüldüğünde ödenir. Ancak bu halde keşide tarihinden itibaren 1 yıl içinde tanzim edene ibrazı gerekir.

2.      Ödeme yeri ; Senet üzerinde ödeme yeri yoksa düzenleme yeri ödeme yeri sayılır.  Düzenleme yeri de yoksa keşidecinin adı yanında yazan yer düzenleme yeri sayılır. Dolayısıyla keşidecinin adı yanında yazan yer aynı zamanda ödeme yeri sayılacaktır. Ödeme yeri kural olarak idari bir birim olması gerekir.

Bu zorunlu olmayan unsurlar dışında, yukarıda sayılan şekil unsurları bononun esaslı unsurlarıdır.

BONOYU DÜZENLEYENİN SORUMLULUĞU : Görüldüğünden belli bir süre sonra ödenmesi şart olan bonoların düzenleyene, düzenleme gününden itibaren 1 yıl içinde ibraz olunması gerekir. Ayrıca düzenleyen  bononun kendisine ibraz edildiğini bono üzerine işaret etmek ve imzasını koymak suretiyle doğrular. Düzenleyen doğrulamaktan kaçarsa , bu durum bir protesto ile belirlenir. İbraz için işleyecek sürelerde bu durumda protesto gününden itibaren işlemeye başlayacaktır.

UYGULAMADA BONONUN TANZİMİNDE YAPILAN HATALAR :

1.      Borçludan Eksik Unsurlu Senet Alınması, Kural olarak senetteki eksik unsurların sonradan lehdar(alacaklı) tarafından doldurulması mümkün olup senet ve çekin geçerliliğini etkilemez. Eksik unsurların anlaşmaya aykırı doldurulduğunu borçlu ispat etmek zorundadır. Kötüniyetli borçlular, kasıtlı olarak keşide yerine idari bir birim olmayan yeri yazarlar veya uygun olmayan kısaltmalar kullanırlar. Sonrada takipte özellikle bunu itiraz olarak öne sürerek bonoya dayanarak kambiyoya dayalı haciz yolunu engellemiş olurlar.

2.      Elden Ödemelerde, karşı tarafın ödemeyi inkarı halinde, borcun ikinci kez ödenmesi riski söz konusu.

3.      Senedin Ödeme Yapılmasına Rağmen Geri Alınmaması Durumunda, senedi ciro alan yeni hamil senet borcu önceden ödenmiş olup olmamasına bakılmaksızın takibe koyabilir. Bu durumda kötüniyetli olduğu ispat edilmedikçe kişi meşru hamil kabul edilir. 

4.      Ödemelerde Senede Atıf Yapılmaması, daha çok banka- posta havalelerinde karşılaşılır. Bu yollar kullanıldığında ödemenin yapıldığı senedin alacaklısı, miktar ve vade tarihini belirterek atıf yapılması durumunda borcundan kurtulur. Rakamlar tutrsız ve tarihler birbirini desteklemezse ödemenin  senede ilişkin ödeme olduğuğu kanıtlanamayacaktır.

5.      Şirkete Ait Yazılarda İmza İle Yazı Arasında Bir Bono Doldurulacak Kadar Boşluk Bırakılması, uygulamada şirketin herhangi bir yere yazdığı yazının üst ve alt kısımları kesilerek daktilo ile bonoya dönüştürülmesi ve takibe konulması mümkün olabilir.

BU SAYILAN HATALARA VE DİĞER  KARŞILAŞILABİLECEK HATALARA DÜŞMEMEK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER :

1.      Şirketler veya Ticaretle uğraşanlar hukukçu danışman edinmeyi öğrenmeli

2.      50 Kişi çalıştıran bir şirketin bünyesinde kadrolu avukatlara yer vermeli

3.      Ticaret ve Esnaf odaları, yayınlarında üyelerini uyarıcı yayınlara yer vermelidir.

                                        STJ. AV. MUSTAFA TAHAN